moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

O walkach na Monte Cassino opowiada żołnierz armii Andersa

Dostarczanie żołnierzom amunicji było wyzwaniem. Przekraczaliśmy ostrzeliwane drogi i dolinę rzeki, by wspiąć się na wzgórze, gdzie walczyli Polacy. Pomagali nam artylerzyści i Cypryjczycy na mułach, bo tylko one nie bały się wystrzałów – mówi prof. Wojciech Narębski, żołnierz 2 Korpusu Polskiego, uczestnik bitwy o Monte Cassino.



Urodził się Pan w 1925 roku we Włocławku, ale wychowywał w Wilnie…

Prof. Wojciech Narębski: Mój ojciec pochodził z Kresów. Mieszkał w Wilnie, a studiował w Petersburgu i Warszawie. Tam poznał moją mamę. Rodzice początkowo zamieszkali we Włocławku, ale tatę ciągnęło na Kresy. Gdy dostał posadę architekta miejskiego w Wilnie, nie zastanawiał się wcale. Dlatego moja młodość związana jest właśnie z Wileńszczyzną.

Gdy wybuchła II wojna światowa, był Pan w gimnazjum. Zaangażował się Pan w działania konspiracyjne?

Oczywiście! Jako piętnastoletni harcerz od razu przystąpiłem do Związku Wolnych Polaków. Naszym zadaniem był kolportaż czasopisma „Za naszą i waszą wolność”. Wiosną 1941 roku cała nasza grupa została jednak aresztowana. W niewoli – najpierw w Wilnie, potem w głębi ZSRR – spędziłem pół roku, do czasu, gdy na podstawie paktu Sikorski-Majski zaczęto zwalniać jeńców. Niedługo po uwolnieniu poznałem polskich podoficerów, którzy jechali do Buzułuku, gdzie tworzyła się polska armia. Podróż wzdłuż Uralu była bardzo męcząca, a półroczny pobyt w więzieniu wkrótce dał o sobie znać. Choć dostałem przydział do kompanii wartowniczej, to zamiast na służbę trafiłem na trzy miesiące do szpitala. Poważnie się rozchorowałem. Skrajnie odwodnionego przyjęli mnie na polski oddział w szpitalu sowieckim. Ponieważ medycy nie mieli żadnych lekarstw, podawano mi jedynie sok z marchwi. Gdy w końcu wydobrzałem, dołączyłem do 9 Dywizji Piechoty, która była wkrótce ewakuowana przez Morze Kaspijskie do Persji, a potem do Palestyny.

Tam otrzymaliście nowe, brytyjskie mundury…

Tak, ubrany w nowiutki „battle dress” dostałem przydział do 2 Brygady Strzelców Karpackich. A ponieważ przed wojną kończyłem już prawie gimnazjum, to dowództwo skierowało mnie do szkoły podoficerskiej. Niestety, podczas szkolenia w Palestynie ponownie zachorowałem. Przez pięć miesięcy walczyłem z zapaleniem opłucnej z wysiękiem. Choroba mocno mnie wyczerpała. Byłem słaby, bardzo schudłem. Gdy po wyleczeniu stanąłem przed komisją lekarską, ważyłem zaledwie 42 kilogramy. Nie mogłem służyć w piechocie. Dostałem kategorię zdrowia „C” i skierowano mnie do 2 Kompanii Transportowej, która później stała się 22 Kompanią Zaopatrywania Artylerii 2 Korpusu Polskiego. Z tym pododdziałem przeszedłem cały szlak bojowy i uczestniczyłem w kampanii włoskiej.


Właśnie obchodziliśmy 72. rocznicę bitwy o Monte Cassino. Jako podkomendny generała Andersa, brał Pan udział w walkach.

Służyłem w drugiej linii, w zaopatrzeniu. Zadaniem naszej kompanii było dowożenie amunicji, paliwa i innego zaopatrzenia żołnierzom, którzy poszli do walki. Stacjonowaliśmy kilkanaście kilometrów od masywu Monte Cassino (521 m n.p.m.) i wyższego – Monte Cairo (1660 m n.p.m.), skąd Niemcy mieli wgląd na nasze pozycje i drogi dojazdowe. Zaopatrywanie wojska było wielkim wyzwaniem. Trzeba było przekroczyć ostrzeliwane drogi, wejść do doliny rzeki Rapido i wspiąć się do góry, gdzie zajmowała pozycje nasza piechota. Pomagali polscy artylerzyści, którzy jako tragarze przedostawali się jarami na pierwszą linię frontu. Zostawiali walczącym wodę, jedzenie i amunicję, a na dół znosili rannych. Wspierali nas także Cypryjczycy na mułach, bo te zwierzęta jako jedyne nie bały się wystrzałów.

Proszę opowiedzieć o swoich zadaniach.

Pamiętam, jak z kolegą Jurkiem Szymańskim jeździliśmy nocą samochodami nie włączając świateł. Na szczęście Niemcy prowadzili ostrzał dróg o regularnych godzinach, więc jakoś udawało nam się transportować amunicję. Podjazdy pod wzgórze były jednak bardzo niebezpieczne. Kręte, nieutwardzone drogi wymagały skupienia. Poza tym, jak była bezksiężycowa noc, to jeden z nas musiał iść przed samochodem i powiewać białym ręcznikiem. W ten sposób naprowadzał kierowcę ciężarówki na właściwą trasę. To były trudne zadania, ale nie można ich porównać do wyzwań, jakie czekały żołnierzy z pierwszej linii frontu.

Bitwa o Monte Cassino stała się symbolem chwały polskiego żołnierza.

Uczestnicy tych wydarzeń uważają, że najwyższe dowództwo, czyli gen. Władysław Anders i jego sztab, nie mieli wielkiego wyboru. Mieliśmy wyznaczony odcinek, na którym trzeba było walczyć. Dla nas kolejne walki prowadzone we Włoszech są równie ważne, choć pozostają w cieniu Monte Cassino. Tak było w przypadku zdobycia w lipcu 1944 jedynego nad środkowym Adriatykiem portu Ankona. Tak też było podczas przełamania ostatniej linii umocnień niemieckich tak zwanej linii Gotów. To podczas tych walk generał Anders wykazał nieprzeciętne zdolności dowódcze.

W 2 Korpusie spotkał Pan misia Wojtka

Tak, gdy trafiłem do kompanii, niedźwiadek „służył” tam od miesiąca. Mówili na niego „duży Wojtek”, a na mnie „mały Wojtek”. O tym, jak brunatny niedźwiedź znalazł się wśród żołnierzy, krążą różne opowieści. Prawda jest taka, że pochodził z Persji. Myśliwi zastrzelili jego matkę, a małego misia uratował tamtejszy chłopiec. Niedźwiadek spodobał się jednej z Polek i oficer, który opiekował się Polakami podróżującymi do Teheranu, wykupił go, by sprawić jej przyjemność. Szybko się jednak okazało, że miś jest niesforny, dokucza, wyjada jedzenie. Zdecydowano, że trzeba się go pozbyć. Za zgodą gen. Boruty Spiechowicza, dowódcy 5 Dywizji, który wówczas przebywał w Teheranie, niedźwiedź trafił do żołnierzy z kompanii zaopatrzenia.

Miś Wojtek stał się legendą. Na cześć niedźwiadka powstają pomniki i książki. A jak Pan wspomina niedźwiedzia-żołnierza?

Lubię wracać myślami do „dużego Wojtka”. On rzeczywiście dużo psocił, ale nigdy żołnierzom nie robił krzywdy. Koledzy z kompanii nauczyli go pić piwo. Przebijał pazurem kapsel, a potem wypijał je z butelki. Połykał też papierosy. Wszyscy mieliśmy wrażenie, że ten niedźwiadek czuł się człowiekiem. Wychował się wśród ludzi, podpatrywał ich zachowanie i potem naśladował. Był też pomocny. Ponieważ przebywał koło magazynów, widział, jak nasz oddział męczy się dźwigając skrzynki z amunicją. Ważące około 120 kilogramów skrzynie musieliśmy dźwigać we dwóch lub czterech. „Duży Wojtek”, naśladując nas, przenosił skrzynkę z amunicją sam. Fakt, że niedźwiedź był z nami w kompanii, pozytywnie wpływał także na relacje między żołnierzami. Każdy zwierzak łagodzi obyczaje, poprawia humor. Nam humor poprawiał miś Wojtek.

Służąc w 2 Korpusie, dalej się Pan kształcił. Jak można było pogodzić naukę z walką?

Kiedy żołnierze nie walczyli, mogli się uczyć. Gen. Anders dbał o młodzież. Dzięki niemu żołnierze zdawali maturę, kończyli szkoły podoficerskie. W Palestynie zorganizowano kursy maturalne, a we Włoszech powstały szkoły gimnazjalne, zawodowe i techniczne. Ja na przykład podczas walk w Apeninie ukończyłem szkołę podchorążych w Centrum Wyszkolenia Armii w Materze i wróciłem do swojej kompanii pod Bolonię. Rozpocząłem też naukę w liceum, ale szkołę średnią ukończyłem po przeniesieniu nas do Anglii.

Dlaczego zdecydował się Pan wrócić do Polski?

Mogłem zostać w Anglii, ale zachęcony przez rodzinę postanowiłem przyjechać. Brat napisał mi w liście, że miejsce Polaka jest nad Wisłą, a nie nad Tamizą. Miał rację. Na uniwersytecie w Toruniu zdobyłem dyplom magistra chemii. Później zaproponowano mi stanowisko asystenta w zakładzie mineralogii i petrografii. Ostatecznie moją specjalizacją stała się geochemia i petrologia, czyli nauka o powstawaniu skał. Doktorat obroniłem w Krakowie. Przez lata związany byłem z Akademią Nauk, Akademią Górniczo-Hutniczą i Uniwersytetem Jagiellońskim.

Miesiąc temu obchodził Pan 91 urodziny. Cały czas pisze Pan artykuły, a kilka lat temu nagrał Pan płytę z piosenkami 2 Korpusu Polskiego.

Jako pracownik naukowy staram się wnosić do dziejów 2 Korpusu nowe wiadomości. Niedawno na przykład wygłosiłem odczyt w Polskiej Akademii Umiejętności na temat wpływu fizjografii terenów walk 2 Korpusu na metody działania wojska. Po prostu lubię działać. Zawszę mówię, że ważne jest, by człowiek był pożyteczny.

Prof. zw. Wojciech Narębski jest geochemikiem i petrologiem. Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim, Akademii Górniczo-Hutniczej, związany jest z Polską Akademią Nauk i Polską Akademią Umiejętności. Jest także autorem wielu publikacji dotyczących geologii i nauk pochodnych.

Służbę jako żołnierz 2 Korpusu Polskiego ukończył w stopniu kaprala. Za swoje działania wojenne otrzymał wiele odznaczeń państwowych i wyróżnień, m.in. Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski i Krzyż Oficerski. Profesor Narębski jest także autorem publikacji poświęconych działaniom 2 Korpusu Polskiego we Włoszech.

 

Magdalena Kowalska-Sendek

autor zdjęć: Magdalena Kowalska-Sendek, fot. arch. prywatne prof. Narębskiego

dodaj komentarz

komentarze

~Paweł
1463961000
Panie Profesorze, ogromny szacunek! Życzę 200 lat w dobrym zdrowiu i dziękuję za walkę!
7D-E4-32-AF

Udane starty żołnierzy na lodzie oraz na azjatyckich basenach
 
O amunicji w Bratysławie
Trzynaścioro żołnierzy kandyduje do miana sportowca roku
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Right Equipment for Right Time
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
Czworonożny żandarm w Paryżu
„Szpej”, czyli najważniejszy jest żołnierz
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
Karta dla rodzin wojskowych
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
Wybiła godzina zemsty
Wojskowi kicbokserzy nie zawiedli
Zmiana warty w PKW Liban
Święto w rocznicę wybuchu powstania
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Ostre słowa, mocne ciosy
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Olympus in Paris
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
„Jaguar” grasuje w Drawsku
A Network of Drones
W MON-ie o modernizacji
Medycyna w wersji specjalnej
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Inwestycja w produkcję materiałów wybuchowych
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
Święto podchorążych
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
Huge Help
Od legionisty do oficera wywiadu
Setki cystern dla armii
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Jesień przeciwlotników
Hokeiści WKS Grunwald mistrzami jesieni
Marynarka Wojenna świętuje
Norwegowie na straży polskiego nieba
Olimp w Paryżu
„Husarz” wystartował
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Wzmacnianie granicy w toku
Wojskowa służba zdrowia musi przejść transformację
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Nowe uzbrojenie myśliwców
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
Polskie „JAG” już działa
„Szczury Tobruku” atakują
Jaka przyszłość artylerii?
Transformacja dla zwycięstwa
Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
Szef MON-u na obradach w Berlinie
Triatloniści CWZS-u wojskowymi mistrzami świata

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO