Ustawa o obronie ojczyzny wprowadza wiele nowych rozwiązań. Dlatego MON uruchomiło cykl szkoleń kaskadowych w jednostkach, tak aby wszyscy żołnierze mieli pełną wiedzę o zmienianych przepisach. Na naszych łamach regularnie publikujemy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania. Udzielają ich eksperci z Ministerstwa Obrony Narodowej.

Pracownik resortu obrony narodowej jest jednocześnie żołnierzem WOT w tej samej jednostce. Czy można go bez ograniczeń powoływać do pełnienia terytorialnej służby wojskowej na ćwiczenia dodatkowe nieujęte w planie szkolenia żołnierzy OT, kiedy w tym samym czasie został mu udzielony bezpłatny urlop jako pracownikowi resortu?

Art. 171 ust. 3 ustawy o obronie ojczyzny nie określa maksymalnej liczby „innych dni”, w których żołnierz może pełnić terytorialną służbę wojskową rotacyjnie. Dlatego też w wypadku zgody żołnierza lub jego wniosku, a także jeżeli w ocenie dowódcy przemawiają za tym potrzeby sił zbrojnych, dowódca ten może bez ograniczeń określać żołnierzowi dni pełnienia takiej służby. Biorąc pod uwagę, że w tym przypadku żołnierz OT jest jednocześnie pracownikiem tej samej jednostki, dowódca ma obowiązek ocenić, czy pełnienie terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, tym samym przebywanie przez pracownika na urlopie bezpłatnym, jest zgodne z potrzebami sił zbrojnych.

Czy żołnierz dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej opiekujący się chorym dzieckiem zachowuje prawo do ostatnio pobieranego uposażenia?

Zgodnie z art. 484 ust. 1 ustawy o obronie ojczyzny w okresie choroby, urlopu i zwolnienia od zajęć służbowych żołnierz zachowuje prawo do pobieranego ostatnio uposażenia i innych należności pieniężnych, z uwzględnieniem powstałych w tym okresie zmian mających wpływ na wysokość uposażenia zasadniczego lub na prawo do dodatków i innych należności pieniężnych.

Mając na uwadze całokształt przepisów regulujących tok pełnienia DZSW za uprawnioną trzeba przyjąć taką wykładnię, zgodnie z którą za użyte w przywołanym przepisie sformułowanie „okres choroby” należy uznać jedynie okres choroby żołnierza pełniącego tę służbę. Choć przepisy wskazują na obligatoryjne zachowanie prawa do uposażenia za okres zwolnienia od zajęć służbowych niezależnie od formy pełnienia służby wojskowej, to żaden inny przepis cytowanej ustawy nie wskazuje na możliwość skorzystania przez żołnierza dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej z takiego zwolnienia, tak jak ma to miejsce w przypadku żołnierzy zawodowych. Mając to na uwadze żołnierz dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej nie może przebywać na zwolnieniu lekarskim związanym z opieką nad chorym dzieckiem, tym samym zachować prawa do ostatnio pobranego uposażenia.

Czy do aktywnej rezerwy można powołać osobę, która nie pełniła służby wojskowej?

Do aktywnej rezerwy nie można powołać osoby, która nie odbyła szkolenia podstawowego i nie złożyła przysięgi wojskowej. Zgodnie z art. 131 ustawy o obronie ojczyzny („Służba w rezerwie”) aktywną rezerwę tworzą bowiem osoby, które zgłosiły chęć pełnienia służby w aktywnej rezerwie, złożyły przysięgę wojskową i nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej oraz nie ukończyły 55. roku życia, a w wypadku osób posiadających stopień podoficerski lub oficerski – 63. roku życia.

Czy okres zawieszenia w czynnościach służbowych żołnierza zawodowego wlicza się do wysługi lat uprawniających do otrzymania dodatku za długoletnią służbę?

Okres zawieszenia w czynnościach służbowych nie został wyłączony z okresu, który wlicza się do wysługi lat uprawniających do otrzymania dodatku za długoletnią służbę wojskową.

Jaki jest sposób naliczania i potrącania kary pieniężnej względem ukaranego żołnierza? Czy nalicza się stawkę dzienną brutto czy netto uposażenia? Czy potrąca się wyliczoną stawkę z uposażenia przed opodatkowaniem czy po?

Zgodnie z art. 362 ust. 1 pkt 3 ustawy o obronie ojczyzny żołnierzowi może być wymierzona kara dyscyplinarna w postaci kary pieniężnej. Karę pieniężną wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek. Art. 364 ust. 2 wskazuje, że stawka dzienna stanowi 1/22 części miesięcznego uposażenia (przez uposażenie należy rozumieć uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami do tego uposażenia – art. 431 ust. 1) otrzymanego przez żołnierza w miesiącu, w którym popełnił on przewinienie dyscyplinarne.

W związku z tym, że żołnierze otrzymują miesięcznie uposażenie (np.: art. 430 ust. 1, art. 431 ust. 2 i art. 442 ust. 1), które przed wypłatą podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i składką na ubezpieczenie zdrowotne, należy wskazać, że stawkę dzienną kary pieniężnej stanowiącą 1/22 miesięcznego uposażenia otrzymanego przez żołnierza stanowi uposażenie brutto przysługujące za dany miesiąc. Uposażenie i inne należności pieniężne określone w ustawie o obronie ojczyzny oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy określają wysokość uposażenia, a także innych należności przed opodatkowaniem.

Czy planowane jest wydanie przepisów umożliwiających występowanie z wnioskiem o zastosowanie doprowadzenia w stosunku do żołnierzy, którzy nie stawili się do odbycia obowiązkowych ćwiczeń wojskowych? Poprzednia ustawa dawała taką możliwość.

Nie prowadzi się prac w zakresie zmiany przepisów (ustawy o obronie ojczyzny), umożliwiających występowanie z wnioskiem o zastosowanie doprowadzenia żołnierzy pasywnej rezerwy, którzy nie stawili się na obowiązkowe ćwiczenia wojskowe.

Choć w ustawie o obronie ojczyzny ustawodawca nie przewidział doprowadzenia na ćwiczenia wojskowe, to dał inne narzędzia prawne na wypadek takich sytuacji. Mają one podnieść świadomość żołnierzy pasywnej rezerwy odnoszącą się do obowiązku obrony ojczyzny, a egzekwowanie tych przepisów ma też kształtować w społeczeństwie poczucie odpowiedzialności za obronę ojczyzny.

Zgodnie więc z artykułem 681 ten, kto wbrew obowiązkom wynikającym z ustawy: nie stawia się do kwalifikacji wojskowej przed wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), przed właściwą komisją lekarską lub przed szefem wojskowego centrum rekrutacji w określonym terminie i miejscu albo nie przedstawia dokumentów, których przedstawienie zostało nakazane; nie zgłasza się w celu uregulowania stosunku do obowiązku obrony albo w określonym terminie i miejscu na wezwanie właściwych organów w sprawach dotyczących obowiązku obrony oraz odmawia poddania się badaniom lekarskim lub odmawia udzielenia właściwym organom prowadzącym ewidencję wojskową informacji o danych jego dotyczących i przetwarzanych w ewidencji wojskowej – podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

Art. 682. ust. 1. mówi z kolei o tym, że kto bez usprawiedliwionej przyczyny, będąc żołnierzem pasywnej rezerwy nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu na ćwiczenia wojskowe trwające do dwudziestu czterech godzin, będąc przeznaczonym do odbycia szkolenia lub ćwiczeń wojskowych nie zgłasza się na nie lub posiadając przydział organizacyjno-mobilizacyjny do jednostki przewidzianej do militaryzacji nie zgłasza się do służby w tej jednostce – podlega karze aresztu albo grzywny.

Orzekanie w wymienionych sprawach następuje na podstawie przepisów ustawy z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.

W ustawie o obronie ojczyzny kwestię przeniesienia funkcjonariusza innej służby mundurowej do zawodowej służby wojskowej uregulowano w art. 137, zastosowano również przepisy przejściowe w art. 815 dotyczące zachowania ciągłości służby w stosunku do osób, które zostały powołane do zawodowej służby wojskowej przed dniem wejścia w życie ustawy. Katalog funkcjonariuszy ujęty w art. 137 ustawy o obronie ojczyzny, w stosunku do katalogu ujętego w ustawie o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, został rozszerzony m.in. o Służbę Celno-Skarbową. Wątpliwość dotyczy tego, czy w obowiązującym stanie prawnym powołanemu do zawodowej służby przed wejściem w życie ustawy o obronie ojczyzny (zawodowa służba wojskowa od 1.04.2019 r.) ze stażem służby w izbie administracji skarbowej (okres od 27.11.2008 r. do 31.03.2019 r.) powinna być ustalona nowa data wysługi służby wojskowej, uprawniająca go do otrzymania dodatku za długoletnią służbę wojskową z zaliczeniem okresu służby w ww. izbie?

Na podstawie art. 137 ust. 2 ustawy o obronie ojczyzny funkcjonariusze służb mundurowych oraz służb specjalnych mogą być przenoszeni do dalszego pełnienia służby wojskowej z zachowaniem ciągłości służby. Możliwość przeniesienia jest nowym rozwiązaniem wprowadzonym do prawodawstwa wojskowego przepisami ustawy. Przeniesienie przewidziane w art. 137 ust. 1 ustawy powoduje zmiany w zasadzie wszystkich, poza podmiotem pełniącym służbę, elementów dotychczasowego stosunku służbowego. Ustawodawca wprowadza więc instytucję przekształcenia stosunku służbowego opartego na uznaniu, że stosunek przekształcony jest nieprzerwaną kontynuacją stosunku służbowego sprzed przeniesienia, z wynikającymi stąd konsekwencjami dla uprawnień przeniesionego funkcjonariusza.

Oznacza to, że w świetle art. 137 ust. 2 ustawy funkcjonariusz powinien być traktowany w taki sposób, jakby nieprzerwanie pełnił służbę wojskową, mimo uprzedniego pełnienia służby w innej formacji. Przyjąć więc należy, że jeden dzień służby w innej służbie odpowiada jednemu dniowi służby w nowym miejscu.

Zgodnie zaś z brzmieniem art. 815 ustawy omawianą regulację w zakresie ciągłości służby stosuje się odpowiednio do osób, które pełniły służbę w formacjach, o których mowa w tym przepisie, które przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zostały powołane do zawodowej służby wojskowej.

Należy zauważyć, że Służba Celno-Skarbowa została po raz pierwszy włączona do katalogu formacji mundurowych dopiero przepisami ustawy o obronie ojczyzny. Poprzednio obowiązująca ustawa o służbie żołnierzy zawodowych nie uwzględniała ani Służby Celno-Skarbowej, ani Służby Celnej.

W omawianym przypadku za datę umożliwiającą wliczenie okresu służby do dodatku za długoletnią służbę wojskową należy przyjąć powstanie Służby Celno-Skarbowej, tj. 1 marca 2017 r.