moja polska zbrojna
Od 25 maja 2018 r. obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, zwane także RODO).

W związku z powyższym przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące przetwarzania przez Wojskowy Instytut Wydawniczy Państwa danych osobowych. Prosimy o zapoznanie się z nimi: Polityka przetwarzania danych.

Prosimy o zaakceptowanie warunków przetwarzania danych osobowych przez Wojskowych Instytut Wydawniczy – Akceptuję

Na ratunek „Rudemu”

Operacja o kryptonimie „Meksyk II” była pierwszą akcją bojową o tak dużej skali w okupowanej stolicy. 26 marca 1943 roku nieopodal budynku Arsenału członkowie Grup Szturmowych Szarych Szeregów zaatakowali niemiecki konwój, który przewoził więźniów z siedziby gestapo do więzienia na Pawiaku. Uwolnili ok. 20 osób, w tym Jana Bytnara „Rudego”.

Atak na ciężarówkę z więźniami na planie filmu Akcja pod Arsenałem w reżyserii Jana Łomnickiego (1977). 

„Gdy wszyscy więźniowie wysypali się na ulicę, z głębi wozu ukazał się Janek, gramoląc się na czworakach przez ławki. Ogolona głowa, twarz zielono-żółta, zapadnięte policzki, olbrzymi siniec pod okiem, sine uszy. Wielkie oczy szeroko otwarte, patrzące na nas. Porwaliśmy go na ręce. Każde dotknięcie go przez nas wywoływało krzyk bólu” – tak Tadeusz Zawadzki „Zośka”, zastępca dowódcy warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów, opisał moment odbicia z rąk Niemców swojego przyjaciela Jana Bytnara „Rudego”.

„Rudy” był dowódcą Hufca „Południe” GS Szarych Szeregów, czyli podziemnego harcerstwa. Został aresztowany przez gestapo w nocy z 22 na 23 marca 1943 roku i był brutalnie przesłuchiwany w gmachu przy al. Szucha. – Prawdopodobnie notatkę z jego adresem znaleziono w rzeczach zatrzymanego kilka dni wcześniej innego członka Grup Szturmowych, Henryka Ostrowskiego „Heńka” – mówi dr Piotr Olszewski, historyk zajmujący się okresem II wojny światowej. Zaraz po aresztowaniu Bytnara „Zośka” opracował plan jego odbicia. Akcja miała zostać przeprowadzona podczas transportowania „Rudego” z siedziby gestapo przy al. Szucha, gdzie był przesłuchiwany, do więzienia na Pawiaku. Błyskawiczne uderzenie miało nastąpić u zbiegu ulic Bielańskiej, Długiej i Nalewek, w pobliżu budynku Arsenału. W tym miejscu więźniarka, biorąc zakręt z Bielańskiej w Nalewki, musiała zwolnić. Zamierzano zatrzymać samochód przez obrzucenie go butelkami zapalającymi i ostrzelanie szoferki z pistoletu maszynowego.

Początkowo akcję zaplanowano na 23 marca, ale została odwołana, ponieważ nie udało się uzyskać zgody mjr. Jana Kiwerskiego „Lipińskiego”, dowódcy Oddziałów Dyspozycyjnych Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, któremu podlegały harcerskie Grupy Szturmowe. 26 marca „Rudy” znów został przewieziony w al. Szucha. Mjr Kiwerski tuż przed 17.00 dał rozkaz: „Trzaskać!”. Oddział Szarych Szeregów liczący ok. 30 osób zajął stanowiska. Operacją, której nadano kryptonim „Meksyk II”, dowodził Stanisław Broniewski „Orsza”, komendant Grup Szturmowych w Warszawie. O wyjeździe auta z więźniami z al. Szucha powiadomił Zygmunt Kaczyński „Wesoły”, który jako przedstawiciel firmy „Wedel” mógł poruszać się po budynku gestapo.

Więźniarkę zauważono u wylotu ul. Bielańskiej tuż przed 17.30. – Niestety nie wszystko poszło zgodnie z planem – przyznaje historyk. W ostatniej chwili na miejscu akcji zjawił się granatowy policjant. „Zośka” otworzył do niego ogień. Postrzelony funkcjonariusz upadł, ale oddał jeszcze kilka strzałów i ranił Tadeusza Krzyżewicza „Buzdygana”. Obrzucona butelkami z benzyną więźniarka stanęła w płomieniach. Siedzący z tyłu Niemcy odpowiedzieli ogniem. „Zośka” z kolegami podbiegł do wozu i unieszkodliwił załogę. W trwającej ok. 10 minut akcji uwolniono ok. 20 osób, wśród nich „Rudego” i „Heńka”.

Podczas wycofywania się część grupy została ostrzelana przez Niemców. Postrzał w brzuch dostał Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”. Następnego dnia, w odwecie za akcję polskiego podziemia, Niemcy rozstrzelali na dziedzińcu Pawiaka 140 więźniów. Nie udało się uratować „Rudego”, który zmarł cztery dni później na skutek obrażeń odniesionych podczas śledztwa. Nie przeżyli także ciężko ranni „Alek” i „Buzdygan”.

Mimo to operacja, potem nazwana akcją pod Arsenałem, przeszła do legendy. – Była to pierwsza akcja polskiego podziemia o tak dużej skali przeprowadzona w okupowanej stolicy i miała ogromny wpływ na morale mieszkańców – tłumaczy dr Olszewski. Spektakularne odbicie więźniów przez Grupy Szturmowe Szarych Szeregów w samym centrum miasta pokazało, że AK działa i walczy.

Anna Dąbrowska

autor zdjęć: Wikipedia

dodaj komentarz

komentarze


Ostre słowa, mocne ciosy
 
O amunicji w Bratysławie
Trudne otwarcie, czyli marynarka bez morza
Wojskowa służba zdrowia musi przejść transformację
Trzy medale żołnierzy w pucharach świata
Święto w rocznicę wybuchu powstania
Transformacja dla zwycięstwa
W obronie Tobruku, Grobowca Szejka i na pustynnych patrolach
Trzynaścioro żołnierzy kandyduje do miana sportowca roku
Norwegowie na straży polskiego nieba
Zmiana warty w PKW Liban
„Jaguar” grasuje w Drawsku
Czarna Dywizja z tytułem mistrzów
Jaka przyszłość artylerii?
Zyskać przewagę w powietrzu
Operacja „Feniks” – pomoc i odbudowa
Setki cystern dla armii
Olympus in Paris
Nowe Raki w szczecińskiej brygadzie
NATO odpowiada na falę rosyjskich ataków
Ustawa o zwiększeniu produkcji amunicji przyjęta
„Szpej”, czyli najważniejszy jest żołnierz
Nasza broń ojczysta na wyjątkowej ekspozycji
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Polsko-ukraińskie porozumienie ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej
„Szczury Tobruku” atakują
Donald Tusk po szczycie NB8: Bezpieczeństwo, odporność i Ukraina pozostaną naszymi priorytetami
„Siły specjalne” dały mi siłę!
Operacja „Feniks”. Żołnierze wzmocnili most w Młynowcu zniszczony w trakcie powodzi
Olimp w Paryżu
Wybiła godzina zemsty
Right Equipment for Right Time
Terytorialsi zobaczą więcej
„Nie strzela się w plecy!”. Krwawa bałkańska epopeja polskiego czetnika
Żaden z Polaków służących w Libanie nie został ranny
„Husarz” wystartował
Rekordowa obsada maratonu z plecakami
Transformacja wymogiem XXI wieku
Polacy pobiegli w „Baltic Warrior”
Wielkie inwestycje w krakowskim szpitalu wojskowym
Pożegnanie z Żaganiem
Jesień przeciwlotników
Więcej pieniędzy za służbę podczas kryzysu
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Szwedzki granatnik w rękach Polaków
Od legionisty do oficera wywiadu
Co słychać pod wodą?
Święto podchorążych
Wzmacnianie granicy w toku
Fundusze na obronność będą dalej rosły
Ustawa o obronie ojczyzny – pytania i odpowiedzi
Rosomaki w rumuńskich Karpatach
Bój o cyberbezpieczeństwo
Polskie „JAG” już działa
Karta dla rodzin wojskowych
Czworonożny żandarm w Paryżu
Szef MON-u na obradach w Berlinie
Jak Polacy szkolą Ukraińców
Selekcja do JWK: pokonać kryzys
Sejm pracuje nad ustawą o produkcji amunicji
Medycyna w wersji specjalnej
Wojskowi kicbokserzy nie zawiedli
Druga Gala Sportu Dowództwa Generalnego

Ministerstwo Obrony Narodowej Wojsko Polskie Sztab Generalny Wojska Polskiego Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych Wojska Obrony
Terytorialnej
Żandarmeria Wojskowa Dowództwo Garnizonu Warszawa Inspektorat Wsparcia SZ Wielonarodowy Korpus
Północno-
Wschodni
Wielonarodowa
Dywizja
Północny-
Wschód
Centrum
Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC)
Agencja Uzbrojenia

Wojskowy Instytut Wydawniczy (C) 2015
wykonanie i hosting AIKELO